Денешниот човек и покрај сиот напредок, сè уште е неедуциран кога станува збор за исхраната. Изгледа дека многу луѓе заборавиле како се хранеле нивните предци. Одеднаш, не е доволно да се јаде обичен, старомоден качамак со сирење и млеко, мора да се тоа индустриски обработени пченкарни зрна, млеко со низок процент на маснотии и растително „сирење“, вели диететичарката Ивана Ѓуровиќ.
Свинската маст е една од контроверзните намирници, некои експерти воопшто не ја препорачуваат и ја поврзуваат со сериозни кардиоваскуларни заболувања, мозочен и срцев удар.
Од друга страна, многу лекари и диететичари ја посочуваат умерената употреба на свинската маст како здрав начин за добивање на еден витамин кој ни е најважен во овој период од годината – тоа е витаминот Д.
Овие експерти наведуваат дека најчесто неправилната исхрана е најчесто неправедно „обвинета“ за пандемијата на кардиоваскуларни заболувања, додавајќи дека причина за оваа појава е синергијата на повеќе фактори.
Можеме ли да тврдиме дека шеќерите или мастите од животинско потекло се априори лоши?
Кога се зборува за нутритивните ризик фактори, експертите подразбираат хиперкалорична исхрана, висок внес на масти од животинско потекло (заситени масни киселини и храна богата со холестерол), недоволно внесување на мононезаситени и полинезаситени масни киселини омега-3, омега-6.
Како нутритивни фактори на ризик, се разликуваат високиот внес на едноставни јаглени хидрати (сахароза и скроб) и нискиот внес на растителни влакна (од овошје, зеленчук и цели зрна); низок внес на зеленчук и овошје, воопшто; нерамнотежа во потрошувачката на протеини, дефицит на витамини и минерали, прекумерна потрошувачка на алкохол и кафе, кујнска сол.
„Последиците од постојаниот висок внес на калории во дневниот оброк се во корелација со дебелината, а со тоа и со ризикот од кардиоваскуларни заболувања.
Меѓутоа, не можеме да тврдиме дека шеќерите или мастите од животинско потекло се априори лоши, но се вклучени неколку фактори. Важен е и ритамот на оброците, заедно со стресот, недостатокот на сон и физичка активност“, вели диететичарката Ивана Ѓуровиќ за порталот еКлиника.
Како да биде здрав оброкот од компири?
Експертите привлекуваат внимание на фактот дека е важна вистинската комбинација на храна и нејзината хранлива вредност, односно вкупната хранлива вредност на намирниците.
Ивана Ѓуровиќ нагласува дека не можеме да го игнорираме потеклото на храната, начинот на кој е подготвена, важно е дали се работи за високо преработена храна, дали во неа е додаден шеќер, сол или некој друг додаток…
„Еве еден многу едноставен пример: компирот кој се пече во рерна на хартија, во сопствена кора, изладен и излупен, со парче путер или малку маслиново масло, зачинет со магдонос и сол, секако е нутритивно поквалитетен од истата количина на компири што би јаделе во форма на индустриски произведен чипс.
Освен тоа, компирите кои се приготвуваат на првиот начин ќе ве држат сити долго време, содржат растителни влакна кои го подобруваат варењето, а нема да имате чувство на мачнина што често се јавува после оброк богат со адитиви”, објаснува Ѓуровиќ.
Правилната исхрана е многу едноставна
Експертката додава дека кога зборуваме за исхраната, формата на внесување и видот на храната, храната воопшто, факт е тоа што често додаваме премногу маснотии при подготвувањето на оброците.
„Мастите му даваат сладост и вкус на подготвеното јадење. Значаен е и внесот на скриени масти и шеќери, најчесто тоа се кондиторски, индустриски и сушени месни производи и производи од бело брашно. Мастите се разликуваат не само по нивното потекло (растителни или животински), туку и по формата во која се внесуваат.
Секако, маслиновото масло е поквалитетно од растителниот маргарин.
Да, мастите можат да влијаат на појавата на атеросклероза и срцеви заболувања, но на луѓето им се потребни масти.
Витамините А, Д, К и Е и многу други супстанции се неопходни за правилно функционирање на човечкото тело и се наоѓаат токму во мастите. Важен ни е и шеќерот, односно јаглехидратите, од нив ни треба енергија, целото тело бара јаглехидрати: мозокот, мускулите, дигестивниот систем… Многу поважно е да сфатиме дека правилната исхрана е всушност многу едноставна: јадете храна која е што помалку преработена“, нагласува Ѓуровиќ.
Свинската маст е богата со холестерол, но…
Свинската маст е сè уште контроверзна храна, иако, како што наведува Ивана Ѓуровиќ, всушност е многу здрава и неопходна, доколку се користи умерено.
„Свинската маст долго била неприкосновена во нашето поднебје и лично се надевам дека така и ќе остане. Она што досега е познато и потврдено, преку многу студии, е дека маста содржи околу 30 проценти помалку заситени („лоши“) масти од путерот, двојно повеќе таканаречени „добри“ (мононезаситени) масти, како и речиси три пати повеќе од омега 3 и 6 масни киселини во споредба со растителните масла.
Свинската маст е богата со холестерол, но всушност влијае на подобрата саморегулација на организмот, односно на ендогеното производство на холестерол во црниот дроб. Свинската маст е исклучително богата со витамин Д, речиси исто како и рибиното масло“, нагласува Ѓуровиќ.
Што е поопасно за крвните садови, индустриската храна или сланина и чварки?
Индустриските солени и слатки производи почесто ги оштетуваат крвните садови отколку сланината и чварките. Сепак, не можеме да ја гледаме ситуацијата во толку црно-бела рамка. Мораме да запомниме дека индустријализацијата му овозможи на сиромашниот човек многу поголем пристап до храна. Индустријализацијата доведе до лош маркетинг, кој ја нарушува основната логика на човекот, од памтивек, а тоа е, пред сѐ, да јаде кога е гладен“, истакнува Ѓуровиќ.
Кој е главниот проблем?
Ивана Ѓуровиќ нагласува дека денешниот човек и покрај сите истражувања, информации и воопшто, напредок и натаму е неедуциран кога е исхраната во прашање.
Изгледа дека многу луѓе заборавиле како се хранеле нивните предци. Одеднаш, не е доволно да се јаде обичен, старомоден качамак со сирење и млеко, мора да се индустриски обработени пченкарни зрна, млеко со низок процент на маснотии и растително „сирење“.
„Проблемот е што истиот човек јаде чварки, сланина и јајца, но и качамак од „кеса“, а поради силното индустриско лоби, особено кога станува збор за производството на храна, вината ќе биде фрлена на свинската маст, а не на самата технологија на производство. Основата на здравјето е едукација на населението за исхраната, како форма на превенција од кардиоваскуларни заболувања“, заклучува диететичарката Ивана Ѓуровиќ.