Е-броевите, или адитивите во храната, честопати предизвикуваат загриженост кај потрошувачите поради нивната потенцијална штета. Иако се препорачува да се избегнуваат, важно е да се разбере што всушност претставуваат овие адитиви, како се контролираат и колку се навистина безбедни за нашето здравје.
Важноста на здравата исхрана е сè почеста тема во медиумите, а како неизбежен дел на ваквите теми, се појавуваат списоци на храна што треба да се избегнува. Редовна ставка на ваквите списоци се таканаречените „Е-броеви“, колоквијализам што служи како синоним за разни адитиви во храната.
Често се препорачува нивно избегнување и внимателно следење на декларациите на храната. Дали постои научна подлога за таквата практика?
Европска класификација на адитивите во храната
Зад терминот „Е-броеви“ лежи систем на класификација на адитивите во храната воспоставен од Европската Унија. На секој додаток што моментално или историски се користи му е доделена ознака „Е“, од зборот Европа, со придружен уникатен број што служи за идентификување на специфичниот адитив.
Овој систем за класификација бил воведен во 1960-тите за стандардизирање на употребата на прехранбени адитиви, и иако системот првично бил воведен во Европа, денес се користи и во други земји. Во многу земји, означувањето на адитивите со Е-броеви на етикетите е законска обврска, што им овозможува на потрошувачите точно да знаат за кои адитиви станува збор.
Категории на Е-броеви
Системот за класификација е поделен на неколку категории, а броевите се доделуваат во зависност од видот и намената на самиот адитив. Тие вклучуваат:
бои,
конзерванси,
антиоксиданти и регулатори на киселост,
згуснувачи,
стабилизатори и емулгатори,
pH регулатори и средства против згрутчување,
засилувачи на вкус,
антибиотици,
состојки за полирање,
гасови и засладувачи.
Секоја од супстанциите на листата е подложена на ригорозни истражувања за да се утврди нејзината долгорочна безбедност и нетоксичност, а за таа цел е формиран Комитетот за прехранбени адитиви и ароми.
Безбедност на адитивите
Сепак, токсични ефекти може да се појават кај некои супстанции и покрај истражувањата, што доведе до јавна недоверба кон сите Е-броеви.
Адитивите можат да предизвикаат разни алергиски реакции кај некои лица, од реакции на преосетливост до анафилактичен шок. Студиите покажаа дека алергиските реакции се јавуваат кај 0,03-0,23% од испитаниците. Покрај општите имунолошки реакции на адитивите, некои од нив се поврзани и со дополнителни реакции или потенцијален развој на болести.
За антиоксидантите бутилиран хидроксианизол (BHA, E320) и бутилиран хидрокситолуен (BHT, 321), се препорачува претпазливост поради нејасни и недоследни резултати од истражувањата што укажуваат на потенцијална канцерогеност. Титаниум диоксид (E171) е отстранет од листата на одобрени адитиви од слични причини.
Некои моноазо бои, како што се тартразин (E102) и хинолин жолта (E104), се испитуваат како потенцијални причини за хиперактивност кај децата.
Дополнително, некои адитиви бараат посебно предупредување на етикетата. На пример, производите што го содржат вештачкиот засладувач аспартам мора јасно да бидат означени како извор на фенилаланин, за да можат потрошувачите со фенилкетонурија да го избегнат. За полиоли што содржат повеќе од 10%, важно е да се напомене дека производот може да има лаксативно дејство.
Читајте ги етикетите, но не претерувајте
Иако ниедно истражување не е совршено, важно е да се напомене дека одобрувањето на прехранбените адитиви се базира на ригорозни стандарди кои постојано се прегледуваат и ажурираат. Безбедноста на адитивите затоа е доста висока и не треба да се демонизира.
Сепак, важно е да се напомене дека безбедносните упатства постојано се менуваат и важно е да се следат. Имајќи го тоа предвид, читањето на етикетите може да биде корисно – сè додека не претеруваме!