Каротенозата првенствено ги погодува зоните на кои кожата е подебела, како што се дланките, стапалата и ноздрите. За разлика од жолтицата, која ги прави белките на очите жолти, кај каротенозата очите остануваат бели.
Здравата боја на кожата зависи од различни фактори: генетика, изложеност на сонце и, делумно, исхрана. Имено, некои намирници можат да влијаат на бојата на кожата, или барем на нејзината нијанса. Сепак, прекумерното внесување на таква храна богата со бета-каротен може да доведе и до несакан ефект – каротеноза. Се карактеризира со жолтеникаво-портокалова боја на кожата, што е особено изразено кај луѓе со светла кожа.
Што е каротеноза и која храна може да ја предизвика
Каротенозата е бенигна состојба предизвикана од акумулација на бета-каротен, растителен пигмент кој е претходник на витаминот А, присутен во големи количини во морковите, тиквите, слатките компири, кајсиите, спанаќот и друг зелен лиснат зеленчук.
Според д-р Елени Дољоти, нутриционистка во Истражувачката фондација „Умберто Веронези“ во Милано, каротенозата за прв пат е опишана во 1919 година во Њујорк, а е евидентирана за време на светските војни кога исхраната била претежно базирана на растенија. Поновите истражувања покажале дека овој ефект може да се манифестира и кај деца, луѓе со анорексија нервоза, дијабетичари и луѓе кои земаат високи дози на додатоци во исхраната.
Не станува збор само за храна
Покрај прекумерниот внес на бета-каротен (20 до 30 мг дневно, што е околу осум моркови со средна големина дневно, во текот на неколку недели), постојат и случаи на каротеноза поврзани со генетска предиспозиција, односно генетски наследено нарушување во метаболизмот на каротеноидите.
Како да се разликува од жолтица
Каротенозата првенствено ги зафаќа областите каде што кожата е подебела, како што се дланките, стапалата и ноздрите. За разлика од жолтицата, која ги прави белките на очите жолти, кај каротенозата очите остануваат бели. Едноставен совет за да утврдите дали имате каротеноза е, ако забележите дека вашата кожа пожолтела и консумирате многу храна богата со каротеноиди, намалете го внесот на таа храна и проверете дали пожолтувањето ќе исчезне.
Внимавајте и на другите пигменти
Покрај бета-каротенот, други природни пигменти исто така можат привремено да влијаат на бојата на кожата:
Ликопен: се наоѓа во доматите (особено варените), црвениот грејпфрут и црвените пиперки; има антиоксидантни својства и ѝ дава на кожата розова нијанса
Капсантин и лутеин: се наоѓаат во пиперките и другиот зеленчук и можат да ја интензивираат бојата на кожата
Куркумин: се наоѓа во куркумата и ако се консумира прекумерно, може да ѝ даде на кожата малку жолтеникава боја
Бетанин: пигмент од блитва и цвекло што може да ја обои урината и столицата
Антоцијанини: се наоѓаат во дивите бобинки, можат привремено да ги обојат усните и урината, но не се акумулираат во кожата
Дали храната може да помогне во потемнувањето на кожата?
Спротивно на популарното верување, не постојат намирници што директно го зголемуваат потемнувањето. Сепак, балансираната исхрана може да ја зајакне кожата и да ја подготви за изложување на сонце.
Храната богата со бета-каротен, ликопен, витамин Ц, витамин Е и полинезаситени масти може да го подобри одговорот на кожата на УВ зраците – објаснува д-р Дољоти.
Бета-каротенот и ликопенот се присутни во жолто-портокаловото и црвеното овошје и зеленчук (моркови, домати, пиперки), витаминот Ц е присутен во киви, манго, ананас, папаја и капини, витаминот Е во екстра девственото маслиново масло, а полинезаситените масни киселини во јаткастите плодови и рибата. Единствениот вистински стимул за производство на меланин е постепеното изложување на сонце, со соодветна заштита. Секако, д-р Дољоти предупредува дека секогаш треба да користите крема за сончање што одговара на вашиот фототип.