Дали некогаш сте доживеале мачнини, стомачни грчеви или повраќање кратко по јадењето подгреан ориз што ви останал од ручек?
Ако некогаш ви се случило само еден до шест часа по консумирањето подгреан ориз што ви останал од ручекот, да доживеете мачнини, стомачни грчеви или повраќање, веројатно сте го доживеале таканаречениот „синдром на пржен ориз“, вид на труење со храна предизвикан од бактеријата Bacillus cereus.
Синдромот на пржен ориз е популарен термин што се користи за да се опише акутно труење со храна предизвикано од растот на бактеријата Bacillus cereus во скробна храна (особено ориз) оставена на собна температура подолго време.
Ова бактериско труење го добива своето име од вообичаената навика, особено кај Италијанците и Шпанците, оризот претходно да се свари, да се остави надвор од фрижидер, а потоа само малку да се погрее во тава со сос или зачини по ваш избор. Но, овој практичен начин за подготовка на оброци може да се претвори во опасност по здравјето.
Улогата на Bacillus cereus
Ова е бактерија што е нормално присутна во почвата и може да контаминира житарки, тестенини, компири, зеленчук, а особено сиров ориз. Готвењето ги убива активните бактерии, но не и спорите што преживуваат загревање и топлина.
Ако варениот ориз се остави на собна температура повеќе од два часа, спорите можат да „из’ртат“ и да почнат да лачат опасни токсини. Два токсини се поврзани со Bacillus cereus: еметик, кој предизвикува мачнини и повраќање и е термостабилен (не се уништува со топлина) и ентеротоксин, кој предизвикува дијареја и абдоминални грчеви.
Кои се симптомите
Симптомите на синдромот на пржен ориз обично се појавуваат еден до шест часа по консумирањето на контаминираните намирници и може да вклучуваат интензивна мачнина, ненадејно повраќање, абдоминални грчеви, дијареја и општа слабост.
Симптомите обично се повлекуваат спонтано во рок од 24 часа, но кај ранливите групи (постари лица, деца и имунокомпромитирани лица) тие можат да бидат многу сериозни.
Можни компликации
Во повеќето случаи, синдромот на пржен ориз е благ и не остава никакви последици. Сепак, дехидрацијата предизвикана од повраќање може да бара зголемено внимание, особено кај луѓе со лошо здравје и кај деца.
Во ретки документирани случаи, труењето предизвикано од бактеријата Bacillus cereus може да предизвика сериозна дехидратација, циркулаторен колапс и оштетување на црниот дроб (што се јавува во најтешките случаи и со консумирање на големи количини на токсин).
Антибиотиците не помагаат
Не постои специфичен лек против токсинот на Bacillus cereus, но третманот е симптоматски. Се спроведува орална рехидратација со вода и минерални соли, потребен е одмор и, во тешки случаи, хоспитализација. Важно е да се знае дека антибиотиците не се од корист бидејќи штетата е последица на дејството на токсинот, а не на активното ширење на бактериите во телото.
Едноставна превенција
Превенцијата е едноставна: само не го оставајте варениот ориз на собна температура повеќе од 1-2 часа. Најдобро е брзо да се излади и да се стави во фрижидер во рок од два часа по готвењето. При повторно загревање, варете го на висока температура (75 °C) најмалку 2 минути, а остатоците јадете ги во рок од еден или два дена најмногу.