Помала порција од четири ќебапи (околу 80 грама) може да содржи до 8 грама заситени масти, што е дури 40% од препорачаниот дневен внес. Поголема порција, како онаа што често се служи во рестораните, може речиси целосно да ја исполни или дури и да ја надмине дневната граница за внес на заситени масти и холестерол, што ја прави редовната консумација опасна навика за здравјето на срцето и крвните садови.
Ќебапите се неизбежен дел од балканската култура и гастрономија, но нивната сочност и вкус кријат нутритивна страна што многу луѓе ја занемаруваат. Ви донесуваме детална анализа за тоа што се случува со вашето тело откако ќе изедете порција од вашето омилено јадење на скара и како да го консумирате без грижа на совест.
Ќебапите, обожавани низ целиот регион, се калорична бомба чиј состав варира во зависност од рецептот и начинот на подготовка, но основните нутритивни факти остануваат исти. Порција од само 100 грама може да содржи помеѓу 250 и 350 калории, што ги прави храна со многу висока енергетска вредност. Главните извори на калории се мастите и протеините, додека процентот на јаглехидрати е традиционално занемарлив, освен ако во смесата не се додадат полнила како што се лебните трошки. Иако се богат извор на протеини, со просек од 15 до 20 грама на 100 грама, што е клучно за раст и обновување на мускулите, загрижувачка е високата содржина на масти, која се движи од 15 до дури 25 грама.
Најголемиот здравствен ризик лежи во видот на масти што ги содржат ќебапите. Доминираат заситените масни киселини, кои директно го зголемуваат нивото на лош (LDL) холестерол во крвта, со што се зголемува ризикот од кардиоваскуларни заболувања како што се срцев и мозочен удар. Помала порција од четири ќебапи (околу 80 грама) може да содржи до 8 грама заситени масти, што е дури 40% од препорачаниот дневен внес. Поголема порција, како онаа што често се служи во рестораните, може речиси целосно да ја исполни или дури и да ја надмине дневната граница за внес на заситени масти и холестерол, што ја прави редовната консумација опасна навика за здравјето на срцето и крвните садови.
Подеднакво алармантна е и содржината на натриум, или сол. Поради зачините и конзервансите, ќебапите се исклучително солено јадење. Прекумерниот внес на натриум доведува до задржување на вода во телото, што го зголемува крвниот притисок и врши огромен товар врз срцето, бубрезите и циркулаторниот систем.
Покрај мастите и солта, опасноста лежи во начинот на подготовка. Печењето на скара на високи температури доведува до формирање на потенцијално канцерогени соединенија – хетероциклични амини (HCA) и полициклични ароматични јаглеводороди (PAH). Овие соединенија се формираат кога маснотиите од месото капат врз изворот на топлина и создаваат чад што потоа се таложи врз месото. Иако овој процес дава карактеристичен вкус на скара, HCA и PAH соединенијата се поврзани со зголемен ризик од развој на рак на желудник, дебело црево и дојка.
Кога умереноста станува клуч за опстанок?
Прашањето „колку е премногу“ зависи од целокупната исхрана, начинот на живот и здравјето на поединецот. Сепак, експертите се согласуваат дека консумирањето ќебапи повеќе од еднаш неделно, особено во големи порции и со нездрави прилози како што се помфрит и бел леб, претставува значителен ризик. Опасноста не е во еден оброк, туку во кумулативниот ефект. Телото ги складира вишокот калории и масти од ќебапите во масните клетки, што доведува до зголемување на телесната тежина и акумулација на висцерални масти околу внатрешните органи, што е директно поврзано со дијабетес тип 2 и метаболички синдром. За луѓето кои веќе имаат висок холестерол, хипертензија или се со прекумерна тежина, дури и повремената консумација може да биде штетна.
Како да се намали ризикот и да се ужива во вкусот?
Љубителите на ќебапи не мора целосно да се откажат од нив, но мора да го прилагодат начинот на кој се подготвуваат и консумираат. Најдобриот избор е да ги подготвувате дома, каде што можете да ги контролирате состојките. Користете посни парчиња месо како што е чисто говедско месо или мешавина со пилешко или мисиркино месо. Намалете ја количината на сол и наместо тоа користете повеќе билки како лук, кромид и пиперка.
Кога печете на скара, избегнувајте високи температури и горење на месото и превртувајте го почесто. Поздрави алтернативи се печење во рерна на решетка, што овозможува вишокот маснотии да се исцеди, или користење фритеза на топол воздух.
Сервирајте ги со многу свежа салата или зеленчук на скара наместо со висококалорични прилози. Клучот е во умереноста – третирајте ги ќебапите како повремена посластица, а не како основа на вашата исхрана.