Тик-Ток креаторите консумираат берберин за да го „забрзаат“ метаболизмот, познатите пијат морски мов за здравје на цревата, а биохакерите земаат куркумин за долговечност. Индустријата за додатоци во исхраната е во подем, но во исто време расте и бројот на сериозни здравствени проблеми поврзани со нивното консумирање.
Во последните 30 години, односот на општеството кон додатоците во исхраната се претвори во опсесија: многумина се склони да користат додатоци во исхраната за „лекување“ на речиси секој здравствен или психолошки проблем.
Тик-Ток креатори консумираат берберин за да го „забрзаат“ нивниот метаболизам, познатите личности пијат морски мов за здравјето на цревата, а биохакерите земаат куркумин за долговечност.
Додатоците во исхраната може да изгледаат како брз начин за подобро расположение или мускулесто тело, но сè повеќе докази сугерираат дека тие можат да направат повеќе штета отколку добро. Во последните 25 години е забележано нагло зголемување на повреди и затајување на црниот дроб поврзани со консумацијата на додатоци во исхраната.
Пациентите доаѓаат во клиниките со помалку сериозни несакани ефекти, вклучувајќи промени во расположението, пречки во варењето, замор, камења во бубрезите, губење на косата и висок крвен притисок.
Постојат три клучни фактори зад овој загрижувачки тренд: суплементи кои содржат особено токсични соединенија, штетни интеракции со лекови и феномен познат како „мегадозирање“ или земање многу пати повеќе од препорачаните количини.
(Ограничени) придобивки од додатоците во исхраната
Луѓето користат билки, минерали и метали илјадници години за лекување на болести и подобрување на целокупното здравје. Но, денес, состојките кои некогаш биле дел од древната мудрост се достапни на полиците во аптеките и во рекламите на социјалните мрежи во форма на таблети, капсули, прашоци, бонбони и течности.
„Имаме глобална криза на болести поврзани со исхраната, а луѓето се навистина болни, скршени и страдаат“, вели Дариуш Мозафаријан, кардиолог и декан на Tufts Friedman School of Nutrition Science and Policy.
За одредени здравствени проблеми, дефицити и животни фази, целната суплементација може да биде корисна. Бремените жени земаат фолна киселина за да спречат вродени дефекти, постарите често имаат корист од додатниот Б12, додека омега-3 масните киселини се корисни за здравјето на срцето, а пробиотиците можат да го ублажат синдромот на нервозно дебело црево.
Сепак, повеќето други тврдења за придобивките од додатоците во исхраната не се научно поткрепени.
Не постојат убедливи докази дека растителните додатоци се неопходни за одржување на целокупното здравје, вели Марван Габрил, хепатолог и професор по медицина на Универзитетот во Индијана.
За повеќето луѓе, земањето обични додатоци во исхраната во препорачани дози не претставува сериозен ризик по здравјето.
Тие само произведуваат скапа урина, вели Мозафаријан.
Кога да се биде внимателен
Како што индустријата за додатоци во исхраната доживеа огромен раст, така има и несакани ефекти: 20 проценти од оштетувањето на црниот дроб предизвикано од лекови во САД сега е поврзано со хербалните и диететски додатоци.
Бројот на луѓе на листата на чекање за трансплантација на црн дроб поради оштетување поврзано со додатоци во исхраната се зголеми седум пати помеѓу 1995 и 2020 година.
Одредени додатоци се поврзани со овие проблеми, вклучувајќи екстракт од зелен чај (се наоѓа во производите за слабеење), додатоци за градење мускули кои понекогаш се контаминирани со анаболни стероиди и додатоци со повеќе состојки за раст на косата или ментално здравје.
Истражувањата покажале дека 15 милиони Американци консумираат соединенија за кои е познато дека се штетни за црниот дроб, како што се куркумин, ашваганда, црн кохош, гарсинија камбоџа, зелен чај и црвен ориз.
Дополнително, додатоците често се погрешно означени или контаминирани со тешки метали како олово и арсен, синтетички лекови, бактерии, квасец и габи, кои можат да предизвикаат деменција, инфекции, кршливи коски и воспаление на слепото црево.
Повеќе не е секогаш подобро.
Мегадозирањето, или консумирањето микронутриенти во количини значително над препорачаната дневна доза, исто така носи ризици, особено кога станува збор за витамини растворливи во масти, кои можат да се акумулираат во телото.
Кога станува збор за додатоци во исхраната, повеќе не мора да значи и подобро, предупредува Мозафаријан.
Големи дози на витамини може да ги попречат нормалните процеси на телото, предизвикувајќи дигестивни нарушувања, главоболки, палпитации на срцето или несоница. Жените се особено подложни на токсичните ефекти на мегадозирањето поради нивната помала телесна маса и разликите во метаболизмот.
Како да изберете безбеден додаток во исхраната
Експертите советуваат: консултирајте се со лекар пред да земете додатоци во исхраната, изберете доверливи производители со независно тестирање, избегнувајте мегадозирање и бидете внимателни со потенцијалните интеракции со лекови.
Додатоците во исхраната не можат да ја заменат урамнотежената исхрана и здравиот начин на живот, заклучува Менсон.
И тоа е клучот за долг, здрав живот.