Иако овие тестови на крвта не се прават рутински, треба да ги направите барем еднаш во животот за да откриете дали сте изложени на ризик од кардиоваскуларни болести.
Лабораториските анализи на крвта можат да покажат многу, вели магистерот за нутриционизам Никола Талан.
Со адекватно толкување на резултатите, тие можат да ни откријат, покрај моменталната состојба на организмот и некои ризици од развој на хронични заболувања.
Дополнително, тие им даваат на нутриционистите увид во микронутритивниот статус на поединецот.
Едноставно кажано, тие ни даваат увид во тоа дали имате или немате нутритивни дефицити, вели Талан.
Тој посочува дека анализата на крвните биомаркери е најпрецизниот тест што можеме да го направиме, но проблемот е што се користи само за идентификација на болеста, а не и за превенција.
Дополнителен проблем е тоа што на рутински систематски преглед не се користат сите тестови.
Како што истакнува, постојат три најважни крвни тестови кои секој треба да ги направи за да добие детален увид во своето кардиоваскуларно здравје и да ги идентификува потенцијалните проблеми.
1. Аполипопротеин Б (ApoB)
Повеќето луѓе забележуваат во нивните наоди стандарден липиден панел кој вклучува вкупен холестерол, ХДЛ холестерол, ЛДЛ холестерол и триглицериди.
Тие ни даваат одлични информации за ризикот од кардиоваскуларни заболувања, особено атеросклероза.
Кога нивото на холестерол, особено ЛДЛ холестеролот, е превисоко, тогаш тој може да се наталожи во ѕидовите на нашите крвни садови и да доведе до срцев или мозочен удар.
Со цел да се минимизира ризикот од кардиоваскуларни болести, Европското здружение за кардиологија во 2019 година издаде препорака на да се задржи нивото на ЛДЛ холестерол што е можно пониско.
Меѓутоа, исто така заклучија и дека ApoB е попрецизен биомаркер за кардиоваскуларен ризик.
Холестеролот во крвта патува низ липопротеините (HDL, LDL, IDL, VLDL, итн.), кои се поделени во две „семејства“: аполипопротеин А (ApoA) и аполипопротеин Б (ApoB).
Аполипопротеините се молекули кои на липопротеините им даваат структура, стабилност и растворливост и се одговорни за нивниот транспорт и метаболизам.
АпоБ примарно се наоѓа на површината на групата липопротеини кои колоквијално ги нарекуваме „лош холестерол“ – LDL, VLDL, IDL.
АпоБ е подобар предиктор за атеросклеротични кардиоваскуларни заболувања бидејќи ја мери концентрацијата на липопротеините и дава проценка на концентрацијата на целото „семејство АпоБ“.
2. Липопротеин (а)
Липопротеинот (а) е, заедно со ApoB, најважниот биомаркер за ризик за развој на кардиоваскуларни заболувања.
Поради фактот што не се проверува при рутински контроли, повеќето луѓе никогаш не слушнале за него, а камоли да направат анализа.
Липопротеинот (а) е особено корисен како долгорочен предиктор на ризикот од кардиоваскуларни болести.
Ако добиете покачени резултати на Lp(a), тоа значи дека имате 3 до 4 пати поголеми шанси за срцев удар, 3 пати поголема шанса за аортна стеноза и 1,5 пати поголема шанса за смрт од која било кардиоваскуларна причина.
Иако за жал не се проверува на рутински прегледи, добрата вест е дека повеќето клинички упатства препорачуваат Lp(a) тестирање еднаш во животот за да се утврди „генетски определениот“ ризик од кардиоваскуларни болести.
Нивоата на Lp (а) првенствено се одредуваат од генетиката, а начинот на живот и исхраната имаат минимално влијание врз нив.
3. Хомоцистеин
Оваа аминокиселина е природно присутна во крвта, не е есенцијална и се произведува со нормален метаболизам, поточно со процесот на метилација.
Луѓето кои не внесуваат доволно витамини од групата Б или имаат одредени генетски предиспозиции (MTHFR мутација) имаат зголемено ниво на хомоцистеин во крвта.
Витамините Б12, Б6 и фолатите (витамин Б9) го разградуваат хомоцистеинот и создаваат други молекули потребни на телото.
Во овој контекст, високото ниво на хомоцистеин може директно да укаже на недостаток на овие витамини.
Без лекување, покачените нивоа на хомоцистеин го зголемуваат ризикот од деменција, кардиоваскуларни болести и мозочен удар.
Мета-анализата од 2022 година покажа дека на секои 5 μmol/L зголемување на хомоцистеинот, ризикот од срцев удар се зголемува за околу 22%.