Во последната деценија, науката открива нешто што традиционалните култури одамна го знаат: доброто здравје започнува во цревата. Денес знаеме дека стомакот не е само орган за варење, туку и сложен еко-систем каде живеат милијарди бактерии, познати како цревна микрофлора или цревен микробиом.
Нашите тела се домаќини на цела низа микроорганизми наречени цревeн микробиот, каде што бактериите се најзастапени, што ги прави неопходни за нашето здравје. Новите откритија дури покажуваат дека во нашите тела имаме двојно повеќе бактериски клетки отколку самите клетки. Овие бактерии се нарекуваат човечки микробиот и се исклучително важни за човечкиот живот.
Често се вели дека микробиотата е орган сам по себе, и разбирливо е што истражувачите се желни да дознаат повеќе за неа и да ја разберат нејзината важност. Иако бројот е често контроверзен, новите податоци тврдат дека нашата микробиота содржи околу 40 трилиони бактерии (400-4000 различни видови), што сочинува еден до два килограми од нашата телесна тежина и главно се наоѓаат во нашите црева. Јасно е зошто е важно да се одржува соодветна колонија на бактерии во нашето тело.
Денес сме свесни за придобивките што нашите тела ги добиваат од бактериите и нивната суштинска улога во нашето здравје. Исто како што воздухот, водата и храната се основа за човечкиот живот, бактериите се подеднакво важни. Главната функција на бактериите е да го поддржат имунолошкиот систем и да нè заштитат од болести.
Бактериите во нашето тело претставуваат прва линија на одбрана против лошите бактерии, познати како патогени, секој ден. Како такви, бактериите го поддржуваат и го едуцираат нашиот имунолошки систем. Понатаму, бактериите му помагаат на нашиот дигестивен систем и му помагаат на телото да апсорбира хранливи материи и да синтетизира витамини како што се витамините Б и К. Некои клинички студии дури сугерираат дека добрите бактерии во нашите црева влијаат на нашиот мозок и расположение.
Здравите црева нудат многу повеќе од добра дигестија
Кога ќе ја разбереме улогата на цревата, ни станува појасно зошто имаме „пеперутки во стомакот“ при возбуда или зошто стравот и стресот се чувствуваат токму таму.
Современите медицински истражувања повторно ги откриваат цревата како клучен фактор за здравје и лекување. Веќе одамна не се сметаат за „досадна цевка за варење“. Денес, бројни студии ја потврдуваат важноста на стабилната цревна микрофлора и нејзината улога во здравјето и болестите.
Здравото црево – центар на здравјето
Нашите црева се клучот за чувството на благосостојба и се добар координатор на мрежниот систем. Ги пренесува сите важни информации за крвта и лимфниот систем до многу различни системи во нашето тело.
Урамнотежениот цревен екосистем е неопходен за ефикасно функционирање на имунолошкиот систем, контролирање на воспалението, хормонална и ментална рамнотежа, здрава кожа, секојдневна модулација на метаболизмот и целокупно гастроинтестинално здравје.
Што ја нарушува цревната рамнотежа?
Современиот начин на живот е најголем виновник, за нарушување на чувствителниот еко-систем во цревата, а меѓу главните фактори се:
антибиотици и други лекови, како што се апчиња за контрацепција и нестероидни антиинфламаторни лекови
исхрана богата со (рафинирани) јаглехидрати, шеќер, преработена храна
исхрана со низок процент на лесно сварливи влакна
прехранбени токсини како пченица и индустриски масла кои предизвикуваат пропустливост на цревата
хроничен стрес
хронични болести
влијанија од животната средина
Нарушена цревна рамнотежа
Секојдневно, истражувањата откриваат нови интеракции помеѓу човекот и цревниот екосистем. Според нив, не постои само една врска помеѓу типичните цревни тегоби како што се дијареја, запек, надуеност и иритација на цревата и хронични воспалителни заболувања на цревата.
Ова е поврзано и со неможноста за толерирање на одредени видови храна, алергии, невродерматитис, но и метаболички заболувања предизвикани од метаболички нарушувања, како што се дијабетес или прекумерна тежина. Дури и чувството на психолошка благосостојба е поврзано со цревата и бактериите во цревата.
Фасцинантно е со какви зачудувачки способности нашата чудесна творба, цревата, работи за нас и нашето здравје секој ден. Здравото црево е клучот за нашата физичка и ментална благосостојба. Затоа, грижете се добро за тоа секој ден.
Дали знаевте?
Понекогаш „одлуките ги носиме со стомакот“ или одредени работи „тешко ни легнуваат на желудникот“. Тоа не е случајно — нашите црева имаат преку 100 милиони нервни клетки, а 90% од серотонинот се создава токму таму. Комуникацијата меѓу цревата и мозокот е двонасочна и се одвива преку т.н. цревно-мозочна оска.
Новите истражувања сè повеќе покажуваат како цревата влијаат на нашата ментална состојба. Сигналите од цревниот микробиом влијаат на чувството на тага, стрес, паметење, учење и одлучување. Според студија објавена во списанието Neurogastroenterology and Motility, не само нервите и невротрансмитерите, туку и цревниот микробиом игра клучна улога во таа комуникација.
Современата исхрана и нарушувањето на микрофлората
Храна богата со рафинирани шеќери, бело брашно, преработени производи и живот под постојан стрес, ги хранат т.н. „лоши бактерии“ во цревата. Антибиотиците дополнително ја нарушуваат рамнотежата. Последиците се чести дигестивни проблеми – гасови, надуеност, запек, дијареја, и воспаленија.
Цревната микрофлора е заедница од бактерии, габи и други микроорганизми кои живеат главно во дебелото црево. Кај здрава личност, овие бактерии се во рамнотежа и имаат бројни позитивни функции:
- ја помагаат дигестијата,
- произведуваат витамини (како Б12, К и биотин),
- штитат од штетни патогени,
- влијаат на хормоналната регулација,
- и најважно – ја стимулираат и регулираат работата на имуниот систем.
Цревата и имунитетот: каква е врската?
Околу 70–80% од имуните клетки во телото се наоѓаат токму во цревата. Тоа значи дека здравјето на микрофлората директно влијае на способноста на телото да се бори против вируси, бактерии и хронични воспаленија. Дисбалансот во микрофлората (наречен дисбиоза) е поврзан со зголемен ризик од:
- автоимуни болести,
- алергии,
- хронични воспаленија,
- па дури и анксиозност и депресија
Што го нарушува балансот?
Некои од главните фактори кои ја нарушуваат здравата цревна флора се:
- прекумерна употреба на антибиотици,
- сиромашна исхрана (богата со шеќери, преработени производи и индустриски масти),
- стрес,
- недостаток на физичка активност,
- и недоволно спиење.
Како да ја поддржиме здравата микрофлора?
- Јадете ферментирана храна: јогурт, кефир, кисела зелка, кимчи, мисо – сите овие содржат живи пробиотици.
- Вклучете пребиотски влакна: ги има во кромид, лук, банани, јаболка, аспарагус, интегрални житарки.
- Избегнувајте преработена храна и шеќери кои ги хранат „лошите“ бактерии.
- Слушајте го телото – дигестивните симптоми се знаци дека нешто не е во ред со микрофлората.
- Намалете стрес и спијте доволно – и двата фактори директно влијаат на микробниот баланс.
Цревната рамнотежа не се постигнува преку ноќ, но секој оброк е шанса да ја поддржите. Здрави црева значат посилен имунитет, подобро расположение и повеќе енергија.