Побавното темпо на живот не значи априори да се биде бавен, туку говори за свеста дека френетичната природа со која денес сè почесто се среќаваме на сите полиња на општествениот развој и развојот на производи не мора да води кон нивна продуктивност на квалитативно ниво.
Организацијата Slow Food ја започна Карло Петрини со група истомисленици во осумдесетите години на минатиот век со намера да ги зачува традиционалните вредности, особено во руралните средини ширум светот, зачувување на вкусната и квалитетна храна и гастрономското уживање поврзани со сега речиси заборавеното „побавно“ темпо на живот.
Побавното темпо на живот не значи априори да се биде бавен, туку говори за свеста дека френетичната природа со која денес сè почесто се среќаваме на сите полиња на општествениот развој и развојот на производи не мора да води кон нивна продуктивност на квалитативно ниво.
Целта е да се обезбеди сеопфатен пристап до храната произведена преку регионалната традиција, што може да се постигне преку силна врска помеѓу храната што ни се сервира, здравиот однос со Земјата и луѓето и преку хумана политика (донесување одлуки) и култура ( зачувување). Денес, 35 години подоцна, Slow food е организација која стои зад илјадници проекти и милион истомисленици во повеќе од 160 земји во светот.
Филозофијата е едноставна и може да се сумира во три сегменти: добро, чисто и праведно.
Добро: да се произведува храна која е висококвалитетна, здрава, свежа или сезонска, а со тоа богата со вкусови и, пред сè, карактеристична за областа каде што се консумира.
Чиста: произведувајте храна на начин кој не ѝ штети на животната средина, не го загрозува здравјето на животните и луѓето.
Праведна: производство на храна во прифатлив опсег на цени за потрошувачите и овозможување правични услови за плаќање за, пред сè, за малите производители на храна.
Еколошката одржливост е првиот и најважен предуслов за производот да биде „чист“. Во денешно време за тоа одлучува потрошувачот, односно неговата платежна моќ, како и економските интереси на производителот. Значи, еден производ е „чист“ сѐ додека е одржлив од еколошки аспект, што треба да биде домен на земјоделците и преработувачите, а тука се и два фактори кои можат директно, односно, индиректно да го усмеруваат производството – политичарите преку донесување закони и граѓаните кои секојдневно одлучуваат каков производ купуваат.
Автохтоните видови кои настанале и еволуирале во сопствениот екосистем ни обезбедуваат богатство и разновидност на вкусови, а за доброто на природниот микросистем – самоодржливост и континуирано обновување.
Хуманата индустрија сама по себе не мора да значи неодржливост, значи, постојат и такви индустрии кои произведуваат добри производи, се грижат за животната средина и ги почитуваат своите работници. Кога на пазарот ќе се појави производ со ниска цена, потрошувачот треба да биде свесен колку е субвенциониран производот за да опстане на пазарот во таков опсег на цени, дали е производ на интензивно земјоделство и што интензивното земјоделство и неговите методи ѝ носат на животната средина на долг рок.
Истражувањето на професорот Жил Прети и Тим Ланг од Универзитетот во Лондон, објавено во Food Policy Jurnal (www.sciencedirect.com), покажува дека храната одгледувана и консумирана во локални услови има поголема биолошка вредност, односно е биолошки поодржлива од храната одгледувана биолошки во „далечни“ региони која мора да помине одредено растојание за да стигне до нашите трпези (food miles), се разбира тука се во прашање и еколошките фактори.
Во моментов, „Слоу фуд“ размислува како да им помогне на малите локални производители да се зајакнат, преку предлог што би бил испратен до надлежните структури за дизајнирање соодветна политика на даноци, стимулации и законски регулативи. Што се однесува до законската регулатива, предлогот меѓу другото се однесува и на вклучување на цената на т.н. прехранбени милји на прехранбените декларации.
Покрај веќе споменатата еколошка одржливост, важна е и економската одржливост. Различни области во светот имаат различни и често, ако почнеме да ги споредуваме, неправедни т.н. стартап услови во социјален поглед. Проблемот лежи во тоа што вложениот капитал не е „трпелив“ и очекува инстант профит. Организацијата Slow Food решението на проблемот го гледа преку едукација на копроизводителите (нивните сетила, сензибилитет и интелект), односно би требало да се редефинира улогата на потрошувач како копроизводител (тој не е само потрошувач на храна, туку и потрошувач на ресурси како што се вода, земја и воздух).
Наместо заклучок, следува цитат од Карл Петрини: „Важен е дијалогот меѓу „двата света“: прехранбената индустрија, која дозволува дијалог со локалните методи на преработка, модерната агрономска наука, која ќе биде во дијалог со знаењето од агроекологијата и одделни традиционални знаења, како и научно истражување, на кое не му е исклучива цел само продуктивноста, туку да биде во служба на производната заедница и малото земјоделство земајќи ги предвид и двете знаења. Важно е на тој начин да се воспостави конструктивна комуникација и да се стави на располагање знаењето, во служба на добро, чисто и правично производство на храна, односно квалитативен напредок.
Текстот е на нутриционистката Хрвојка Бекер (www.zdravaprehrana.info)