Ги додаваме во бисквити, колачи и медени колачи, ги ставаме во јадења и варено вино, а за време на празниците се омилен додаток и во ликери и овошни компоти.
Речиси ни е незамисливо да имаме Божиќ без нивниот мирис, аромата што се шири, вкусот што ни го додаваат во колачи, чај, варено вино… Има зачини кои во нас будат позитивни спомени, емоции, а особено сакаме да ги користиме за време на божиќните и новогодишните празници. Покрај тоа, тие имаат корисен ефект врз здравјето.
Цимет
Еден од најстарите зачини, кој се споменува и во еврејската Тора, Стариот завет и во ајурведската медицина, во многу студии е потврден како здрава помош за намалување на шеќерот и подобрување на чувствителноста на инсулин, намалување на нивото на холестерол и триглицериди. Ако ставите само половина лажичка цимет на вашиот омилен десерт, ќе ја забавите апсорпцијата на шеќер во тенкото црево и ќе го ублажите недостатокот на енергија.
Ако секое утро пред појадок земете половина лажичка цимет со лажица мед, ќе ја намалите и болката предизвикана од артритис, а веројатно ќе забележите и намалување на апетитот, што е добра вест за сите кои сакаат да ослабат.
Циметот ја подобрува циркулацијата и го стимулира метаболизмот, што се припишува на неговата главна состојка, цинамалдехидот, кој му дава вкус и мирис. Оваа состојка ја активира термогенезата и на тој начин помага за слабеење.
Циметот лечи и инфекции. Неговите антибактериски својства помагаат и во намалување на заболувањата предизвикани од ешерихија и салмонела. Се претпочита и за време на настинки и грип бидејќи помага во ублажување на симптомите на воспаление на горниот респираторен тракт. Редовното консумирање цимет е добро за здравјето на мозокот и за подобрување на концентрацијата.
Традиционалната ајурведска медицина препорачува есенцијално масло од цимет за смирување. Она на што треба да обрнете внимание е типот на циметот.
Касија, типот што се наоѓа во повеќето продавници, содржи кумарин кој може да му наштети на црниот дроб, па затоа се препорачува овој вид цимет да се користи умерено, до една кафена лажичка дневно. Повеќето здравствени придобивки му се припишуваат на цејлонскиот цимет; тој е поздрав и содржи многу помалку кумарин.
Ванила
Таа е една од најпопуларните ароми во светот и кралица на десертите, но може да се додаде и во кафе и сосови.
По шафранот, ванилата е најскапиот зачин, а се цени токму поради прекрасната арома. Мирисните мешунки од ванила се плод на качувачка орхидеја која расте во тропските шуми на Централна Америка. Индијците го ценеле како лек против белодробни заболувања, сифилис, против труење и го ставале во многу свои лековити мешавини.
Постојат околу 150 видови ванила, но денес се користат само два вида – бурбон и тахитска ванила. Клучната состојка во зрното ванила е ванилинот, кој може да има и антиканцерогени ефекти. Истражувањата го докажаа потенцијалот на ванилата за третман на проблематична кожа, па затоа многу производи од препаративна и декоративна козметика содржат ванила. Мирисот е состојка и во многу парфеми.
Помага и при симптоми на вируси и настинки, стомачни проблеми и мачнини за време на бременоста. Покрај тоа, тој е природен антиоксидант, го ублажува стресот и напнатоста и го зголемува либидото. Неговиот мирис игра значајна улога во ова. Затоа, ако сте изложени на стресни настани или сакате да го зголемите либидото, носете со себе мешунка од ванила и помирисајте ја доколку е потребно. Од ванилата се прави и органски освежувач на воздух, а можете да го направите и сами – измешајте лажичка екстракт од ванила со вода во шише со распрскувач.
Исто така, добро е да знаете дека зрното ванила можете да го користите двапати во готвењето. По првата употреба измијте го, исушете го и ставете го во херметички затворен сад или шеќер кој ќе ја добие неговата арома. На пазарот има многу производи со вкус на вештачка ванила, но секогаш претпочитајте да користите вистинска ванила бидејќи само таа има посебен мирис и лековити својства. Најквалитетната ванила доаѓа од Мексико и Бурбонските Острови на Мадагаскар, додека индонезиската и тахитската ванила се смета дека се со послаб квалитет.
Анасон
Мирисот е она што ќе не привлече кон ова традиционално растение кое е познато низ целиот свет и се користи за подготовка на храна, сокови, чај и алкохолни пијалаци. Познатата турска ракија се прави од анасон, тој е незаменлив во индиската кујна, кај нас се прави мастика (ракија од анасон), а кај Грците – узо. Анасонот најчесто се користи за подготовка на колачи и десерти, но се додава и во солените јадења. Одлично оди со круши, сливи и цитрусни овошја, па покрај колачите ќе ги збогати и мармаладите и компотите. Може да се додаде во ориз со млеко, суфле или колачи со костени. Потребно е да се внимава на количината без разлика дали се користи цел или мелен. Неговото есенцијално масло има многу лековити својства: го олеснува искашлувањето, делува против бронхитис, астма, грип, вируси, се користи во лечење на синусите како инхалатор, ја дезинфицира слузницата на устата и непцата, го поттикнува правилното функционирање на жолчката, помага при болки во желудникот, повраќање, мачнини, пролив и надуеност.
Освен тоа, им помага на бубрезите и уринарниот тракт, се користи во лекување на хепатитис и цироза на црниот дроб, го регулира менструалниот циклус и помага против менструалните болки, а од неодамна се користи и за проблеми со простатата. Неговиот мирис делува смирувачки, помага при несоница, но и го зголемува бројот на леукоцити во крвта. Семките од анасон се извор на железо и калиум, па затоа се добра помош при анемија и висок крвен притисок.
Каранфилче
За време на празничната сезона, каранфилчето е омилен додаток и на варено вино, медени и други колачи и бисквити, ликери, овошни компоти… Покрај варено вино, неговиот божиќен мирис предизвикува задоволство кога семките од каранфилче, кои се како клинчиња, се боцнати во портокал и го исполнуваат просторот со топол, сладок мирис. Можете да го избоцкате и месото пред печење.
Каранфилчињата се всушност незрели, неотворени цветни пупки на зимзелено тропско дрво од семејството мирта. Тие се розови кога се свежи, а стануваат црвено-кафени кога се сушат. Уште од старо време, неговата арома го издигна на листата на ценети зачини, а не треба да се заборават ниту неговите лековити својства. Од дамнешно време, каранфилчето се џвакало за да се освежи здивот и да се лекува забоболката.
Сушените пупки од каранфилче најдобри се цели бидејќи брзо ги губат своите ароматични својства кога се во прав. Покрај тоа, тие се тврди и тешки за мелење. Еугенолот е главната состојка на каранфилчето, кое има антивоспалителни и антимикробни својства, а каранфилчето содржи и бројни минерали (калциум, калиум, железо, цинк, бакар, селен) и витамини (Б, Ц, Е и К).
Го стимулира варењето, го спречува формирањето на згрутчување во крвните садови и се верува дека може да заштити од рак бидејќи е антиоксидант. Бидете внимателни со каранфилчето ако користите антикоагуланси, односно лекови кои спречуваат згрутчување на крвта. Количината што ќе ја додадете во колачите нема да ви наштети, но избегнувајте масло и чај од каранфилче. Етеричното масло од каранфилче ќе им помогне на сите останати да го зајакнат имунитетот и да го прочистат телото и просторот. Секако и мирисот на каранфилчето е афродизијак.
Кардамон
Неговите сушени плодови имаат освежителен вкус на лимон кој потсетува на еукалиптус. Совршено се надополнува со цимет, каранфилче и анасон. Божиќните колачиња се полни со вкус поради овие зачини. Пред употреба, кардамонот мора да се излупи (мешунките не се јадат) и да се смеле во прав за да се ослободи вкусот.
Татковината на кардамонот е Индија, каде што расте повеќе од пет милениуми. Тоа е незаменлива состојка на индиската национална кујна и важен дел од ајурведската медицина. Бил познат и користен од првите цивилизации. Со џвакање семе од кардамон, Египќаните ги избелувале забите и го освежувале здивот, старите Грци и Римјани користеле кардамон за правење парфем. Црниот кардамон има и зачадена нота и ладна нота на ментол. Содржи бројни фитонутриенти и особено многу манган, кој е одговорен за градење на коските и помага за одржување на здрав метаболизам. Се користи и за забоболки, инфекции на непцата, настинки, болки во грлото, кашлица и воспаление на респираторниот тракт и очните капаци.
Покрај тоа, има антиинфламаторни својства и може да помогне да се намали ризикот од срцеви заболувања и дијабетес. Истражувањето објавено во списанието Indian Journal of Biochemistry and Biophysics покажало дека по дванаесет недели редовна употреба на кардамон, покачениот крвен притисок се нормализира. Покрај тоа, овој зачин ќе се погрижи и за добра крвна слика. Експертите препорачуваат половина лажичка кардамон дневно.