Она што вие како потрошувач можете да го направите за да се заштитите себеси и вашето семејство е внимателно да ги читате декларациите на пакувањата, колку и да е тоа заморно. Најдобро е да составите листа на адитиви кои треба да ги избегнувате и со неа да пазарувате. Бидејќи голем број адитиви се повторуваат, за релативно кратко време ќе научите што има во што и соодветно ќе ги обликувате вашите понатамошни потрошувачки навики.
Веројатно ви е тешко да ги читате декларациите на храната бидејќи тешко дека ќе прочитате што пишува таму, а доколку успеете да го направите тоа ќе се соочите со многу неразбирливи информации за голем број состојки во само еден производ. За потрошувачите е проблематично што за еден ист адитив се користат различни називи, кој понекогаш е толку општ што на крајот не знаеме, ниту можеме да знаеме што точно има во производот. Но, ваквото поигрување со потрошувачите од страна на прехранбената индустрија не треба да не обесхрабрува да обрнуваме внимание на такви работи.
Прехранбените адитиви вклучуваат сè она што ѝ се додава на храната во процесот на нејзино производство со цел таа да трае подолго и да ги зачува нејзините својства како вкус, мирис и боја. Но, овие адитиви се користат и за подобрување на вкусот и другите својства на храната, за таа да стане попривлечна и попосакувана отколку што е. Не се сите адитиви исти и некои нема да ни наштетат, додека други треба да ги избегнуваме „како ѓаволот темјан“. За оваа статија избравме пет од најчестите адитиви на полиците на нашите продавници.
Адитивите можат да бидат од различно потекло, природни или вештачки. Иако на почетокот изгледа едноставно, во пракса не е така, бидејќи покрај природните адитиви ги имаме и оние што се нарекуваат природно идентични адитиви, односно оние кои се од синтетичко потекло и само имитираат природни. Потоа, тука се и оние кои се категоризирани како природни модификации, што значи дека се природни адитиви кои се хемиски прилагодени. И конечно, тука е самата хемија без никакви додатоци. Затоа, природните адитиви се во малцинство, а главната причина за тоа се крие во економската пресметка.
Озлогласениот глутамат
Мононатриум глутамат е, хемиски кажано, натриумова сол на глутаминска киселина. Овој прехранбен додаток е познат и под кратенката MSG, но и како МНД и секако го подобрува вкусот на храната што ја консумираме бидејќи ѝ дава посолен и пополн вкус. Обично се наоѓа во готови оброци, особено во супи, сувомеснати производи и конзервирана замрзната храна и сосови. Мислењата за дејството на MSG врз човечкото тело се различни, па едната страна ќе тврди дека овој додаток е сосема безбеден, а другата дека е крајно опасен. Вистината е некаде на средина.
Бидејќи глутаматите се невротрансмитери, тие се неопходни за функционирањето на нашето тело. Од Европската управа за безбедност на храната (ЕФСА) велат дека овој додаток е безбеден до одредена граница од 30 mg/kg телесна тежина на ден, од што може да се прочита дека се јавуваат проблеми доколку се надмине препорачаниот внес. Прашањето е како просечниот потрошувач ќе знае точно колку од овој додаток внел во своето тело. Ако повнимателно прочитаме што вели ЕФСА меѓу редови, јасно е дека експериментите врз животни покажале штетно дејство на овој додаток во поголеми количини. Затоа треба да бидете внимателни кога го користите.
Тоа е токму еден од оние адитиви што понекогаш е тешко да се забележат на декларациите бидејќи се крие под различни имиња, па можете да го најдете, покрај горенаведените кратенки и под други етикети, поточно онаа на E621, а има и други адитиви кои содржат глутамат и сите се означени во иста нумеричка низа и се наоѓаат во бројки од E620 до E625. Сепак, немојте да се изненадите ако е досетливо скриен како екстракт од квасец, хидриран растителен протеин или нешто друго. Тоа само значи дека неговото читање во декларациите е понекогаш невозможно. Кога не сте сигурни дали го има во производот врз основа на она што го пишува на етикетата, можете да ги следите општите упатства за тоа каде обично се наоѓа овој додаток.
Вештачки бои
Затоа, кога ќе посегнете, на пример, по супа од кеса или конзервирана замрзната храна во продавницата, знајте дека е тука присутен независно од често неразбирливата декларација. Кај нас е тој важна состојка на познатата Вегета. Откако ќе ја пробате Вегетата, тешко е да ја оставите, токму поради таа контроверзна состојка. Овој додаток ѝ дава на храната ново ниво на вкусовите по што не сакате да ѝ се вратите на онаа што сте ја консумирале претходно. Поради недоумиците околу MSG, Подравка исфрли и нова верзија на Вегета која не го содржи овој контроверзен додаток и се вика Вегета Натур. Според декларациите на овој производ, тој е 100 отсто природен и во зеленчукот е додадена само морска сол. За сите вработени е добра алтернатива на класичната Вегета, а оние кои имаат време за подготвување зимница можат да ја направат сами, што е секогаш поздрава опција.
Прехранбената индустрија дозволува употреба на синтетички или вештачки бои, од кои многу се добиени од нафта. Боите ѝ даваат привлечност на храната и влијаат на поголема побарувачка за обоени производи, со што се обезбедува поголем профит за индустријата. Истражувањата покажале дека најчесто користената боја за храна е црвената со бројот 40 (Е129), лимоновата жолта со бројот 5 (Е102) и жолтата со бројот 6 (Е110).
Немојте да ве збунуваат двете нумерички ознаки за исти бои, бидејќи тие се резултат на различни законски прописи при нивното означување во различни делови на светот. Овие три бои сочинуваат 90 проценти од боите што се користат во нашата храна. Истражувањата покажаа дека овие три бои се контаминирани со канцерогени материи. Бидејќи некои природни бои се означени на ист начин со помош на буквата Е, изгледа дека треба да имаме список со бои со нас во мобилниот телефон за да провериме за што точно се работи во декларацијата. Веројатно се прашувате колку време би ви било потребно ако сте во продавница со списокот во рака, но факт е дека повеќето бои се повторуваат и поради тоа брзо ќе научите да ги препознавате. Во Европската унија боите мора да бидат наведени на декларацијата бидејќи она за што речиси сите се согласуваат е дека може да доведат до алергии кај почувствителните луѓе, но и до нарушување на вниманието и кај децата и кај возрасните.
Околу ова исто така се „кршат копја“ околу безбедноста на боите, па така некои наведуваат дека се ризични и предизвикуваат тумори како што се тумори на тироидната жлезда, додека други уверуваат дека нема никаков ризик во нивната употреба, па затоа понекогаш веројатно се прашувате кој е тука луд. Боите сè уште ги има речиси во сè, но може да се забележи дека некои производители почнаа да ги исклучуваат боите, на пример оние од житариците. Потрошувачите го поздравија ваквиот потег во стилот „каде има чад има и оган“, но претставниците на индустријата веднаш го демантираа тоа, велејќи дека само ги следат желбите на потрошувачите.
Боите за храна најмногу ги има во пијалаците, слатките, печивата и воопшто производите кои често се консумираат секојдневно. Може да се најдат дури и во лековите. Во последниот половина век употребата на вештачки бои во храната е зголемена за неверојатни 500 проценти, а најлошото е што децата се најчести консументи на обоена храна. Повеќето бои се наоѓаат во нездравата преработена храна која треба да ја избегнуваме. Наместо тоа, целта е да се фокусираме на здрава и помалку преработена храна, што е предизвик за кој би можеле да зборуваме одделно бидејќи нашите животи во голема мера се засноваат на брза подготовка на храна за да заштедиме не само пари, туку и време, кое работоспособното население речиси и го нема.
Добра заработка
Пченкарниот сируп со висок процент на фруктоза се добива, се разбира, од пченка која обично е генетски модифицирана и се користи за засладување на храна и безалкохолни пијалаци. Овој сируп (HFCS) се вовлекол во секоја пора од секојдневната исхрана, пред се затоа што е поевтин од стандардниот шеќер, па можете да заработите добри пари од него. Освен тоа, го продолжува рокот на траење на храната бидејќи делува како конзерванс. Како и обичниот шеќер (сахароза), тој се состои од фруктоза и гликоза. Но, високата содржина на фруктоза во него доведува до создавање на чувство на поголемо задоволство при конзумирање и преку тоа до зависност која не принудува да јадеме повеќе. Кога јадеме обичен шеќер, мозокот со производство на инсулин ќе добие информација дека сме јаделе, но со фруктозата, телото останува лишено од оваа информација, поради што имаме тенденција да се прејадуваме. Нашите тела добро поднесуваат малку фруктоза, но кога ќе се претера со оваа количина, се јавуваат проблеми. Во преоптоварен црн дроб, фруктозата се претвора во маснотии, кои потоа делумно се складираат во него, што доведува до безалкохолен замастен црн дроб. Покрај тоа, зголемената потрошувачка на фруктоза е поврзана со развој на дијабетес, кардиоваскуларни заболувања, како и воспалителни процеси во телото и дебелина.
Пораката е оваа: избегнувајте слатки пијалаци и храна богата со рафинирани шеќери, особено сируп од пченка со висока фруктоза. Ако сакате нешто слатко, посегнете по овошје кое содржи фруктоза, како и влакна кои ја забавуваат неговата апсорпција во крвотокот, што спречува скокови и падови на шеќерот во крвта. Иако на почетокот веројатно ќе бидете незадоволни од недоволно слатките и интензивни вкусови, со текот на времето ќе се навикнете на поблаги природни вкусови и дури ќе успеете во нив да забележите нијанси кои сега не ги забележувате.
И додека кај повеќето разгледувани адитиви има несогласувања за влијанието врз човековото здравје, со ксантанската гума работите се поедноставни бидејќи не само што скоро сите се согласуваат дека нема штетни последици, туку се нагласува дека има одредено позитивно влијание врз нашето здравје. Ксантанската гума е полисахарид кој се добива со ферментација на шеќер со помош на фитопатогени црни бактерии, кои стручно се нарекуваат „Xanthomonas campestris“. По неколкудневна ферментација се формира течна смеса која се згуснува, се суши и се распаѓа во прав. На декларациите ќе го најдете овој додаток под бројот Е415. Оваа гума се користи за згрутчување или со други зборови стабилизирање на производи и во храната и во козметиката (на пр. пасти за заби), како и во индустријата (на пр. лепила за тапети).
Широка примена
Кога станува збор за исхраната, најчесто се користи во печива, сладоледи, преливи, сосови, сирупи, како и во производи без глутен. Забележано е дека го намалува шеќерот во крвта, го намалува холестеролот и се вели дека ја подобрува функцијата на цревата. Во преголема количина може да делува како лаксатив, но тоа е најлошата последица што може да ви се случи од овој додаток.
За нејзината популарност придонесува и тоа што е евтина и нема ограничен век на траење. Поради својата природност, дозволена е и во производството на органска храна.
Овој полисахарид од црвените морски алги се користи во прехранбената индустрија поради неговите пожелни својства на желирање и згуснување. Таа е означена како E407, и додека ксантанската гума, на пример, е безопасна, овде повторно влегуваме во опасна територија. На прв поглед неговото потекло од морските алги би одело во прилог на здрав производ, но проблемот е што во индустријата со природни производи се манипулира, па тој се користи исклучиво во штетна рафинирана форма. Како и претходно споменатите адитиви, карагенанот има широка примена во прехранбената индустрија и речиси не постои нешто што не го содржи. Тој е одговорен за воспалителните процеси во телото, а поврзан е и со синдром на нервозно дебело црево и други здравствени проблеми кои можат да доведат дури и до рак. Се користи и во козметичката индустрија, затоа внимавајте на неговото присуство во овие производи. Континуираното присуство на карагенан во храната и покрај апелот на научната јавност за негово повлекување е загрижувачко. Така се уште се користи во храна за бебиња. Не се безбедни и оние кои купуваат производи со ознака од органско потекло бидејќи се крие и во овие производи. Со други зборови, проверете што купувате бидејќи етикетите не секогаш ве штитат.
Она што вие како потрошувач можете да го направите за да се заштитите себе си и вашето семејство е внимателно да ги прочитате декларациите на пакувањето, колку и да е тоа заморно. Најдобро е да составиме листа на адитиви кои треба да ги избегнуваме и со неа да одиме во продавница. Бидејќи се повторуваат голем број адитиви, за релативно кратко време ќе научите што е во што и соодветно ќе ги обликувате вашите понатамошни навики за потрошувачка. Идеално би било да се купи биолошки одгледана храна и да се подготви без разни адитиви. Да ве утешиме, телото брзо се враќа во својата природна состојба во која е навикнато на полесни вкусови, а благодарение на ова враќање, ќе ви даде подобро здравје.
Текстот е од ТУКА.