Според експертите, здравата исхрана се заснова на основни научни принципи кои можат да се следат и во Хелсинки исто како и во Рим. Оптималната исхрана е сиромашна со сол и ограничена со животински протеини и масти. Шеќерот и холестеролот треба да се консумираат умерено. Треба да јадете многу зеленчук, зелена салата, влакна и омега-3 масни киселини
Досега, во потрага по трендови во модата или опремувањето на домот, луѓето се свртеа кон Скандинавија, а во последните години тоа го прават и во однос на храната, пишува германската новинска агенција dpa.
Новата нордиска кујна е „ин“, велат блоговите за храна. Но, што точно е таа? И дали е еднакво корисна за здравјето и долговечноста како медитеранската исхрана, која нашироко се смета за златен стандард?
Кулинарското движење „Нова нордиска кујна“ беше лансирано во Копенхаген во 2004 година со декларација за нордиската исхрана од 10 точки, кој го развиле и го потпишале 12 нордиски готвачи.
Принципите на тој проглас може да се сумираат како регионална култура на храна заснована на чистота, сезона, етика, здравје, одржливост и квалитет:
Како нордиски готвачи, веруваме дека е дојдено време да се создаде нова нордиска кујна, која со со своите добри вкусови и посебен карактер може да се спореди со стандардите на најголемите кујни во светот.
Неколку години подоцна Нордискиот совет на министри, меѓувладина агенција на Финска, Данска, Шведска, Исланд и Норвешка, започна нова нордиска прехранбена програма како потпора за прогласот и за промовирање на локална, регионална и национална храна.
Во 2017 година, основана е нордиската лабораторија за политики за храна беше основана за да помогне во решавањето на проблемите со храната идентификувани како предизвици во целите за одржлив развој од Агендата 2030 на Обединетите нации. Каролин Грот, експерт во одделот за храна и исхрана на Советодавниот центар за потрошувачи во Хамбург, Германија, истакнува:
Фокусот е на растителна и непреработена храна која се наоѓа во северноевропските земји.
Каква храна вклучува нордиската кујна?
Типичната нордиска исхрана вклучува цели зрна, главно ‘рж, јачмен и овес. Коренестиот зеленчук како цвекло и морков исто така игра важна улога, заедно со пивото и регионалните овошја како јаболка и круши.
„Јаткастите плодови, печурките и мешунките се исто така дел од исхраната“, вели Грот.
Оваа растителна храна е дополнета со масни риби како лосос и скуша и млечни производи со малку маснотии.
Маслата во нордиската исхрана се главно од семе од репка, сончоглед и ленено семе.
Според Грот, месото ретко се наоѓа на менито – обично само еднаш неделно:
Нема голема разлика во однос на типичната медитеранска исхрана, бидејќи основата на двете исхрани е слична.
Медитеранската исхрана исто така се заснова на храна од растително потекло.
Покрај зеленчукот, се базира на овошје, јаткасти плодови, семки и мешунки, заедно со житарици, риба и маслиново масло.
Како и во нордиската исхрана, месото и млечните производи се консумираат само повремено.
Оваа храна го снабдува телото со многу витамини, минерали, диетални влакна и секундарни растителни метаболити. Покрај тоа, има изобилство на здрави масни киселини преку рибите и растителните масла.
Грот нагласува:
Во двете исхрани се јаде малку месо, што е позитивно од здравствен аспект.
Нордиската исхрана и долговечноста
Д-р Георг Вехслер, претседател на Здружението на германски лекари за нутриционистичка медицина (BDEM), сè уште не е подготвен да ја стави нордиската исхрана рамо до рамо со медитеранската исхрана:
Не можам силно да ја поддржам нордиската исхрана бидејќи недостасуваат цврсти докази. Поточно, Скандинавците не живеат подолго или значително подолго од јужноевропејците. Очекуваниот животен век во Северна и Јужна Европа е речиси идентичен – околу 85 години. Плус или минус години е сосема небитно.
Исто така, слични се и стапките на смртност низ целата европска унија.
Според Векслер, тоа повеќе зависи од квалитетот на здравствената заштита отколку од исхраната. Затоа, префрлањето на нордиска исхрана со надеж за продолжување на животот нема смисла.
Освен тоа, вели тој, не му дава на телото сè што му е потребно:
Има релативно малку витамини и диетални влакна, но богато е со масти. Норвежаните не јадат многу портокали или зелена салата – тие не растат таму.
А има и малку извори на влакна, на пример, темниот леб, вели тој.
Позитивната страна е изобилството на омега-3 масни киселини, особено од масните риби. „И содржи малку месо“, додава тој.
Ниту нордиска, ниту медитеранска, туку европски план на исхрана
Значи, каде е најздравата исхрана – на север, југ или на друго место? И која е најздравата исхрана од сите?
Ниту една научна препорака за исхрана не бара елиминација на традиционални јадења кои се дел од културата на регионот, како што е печеното свинско месо во Баварија, вели Векслер:
Само количината е важна. Секое печено свинско месо е здраво додека не јадете огромни порции секој ден.
Векслер претпочита план на исхрана кој не е конкретно нордиски или медитерански, туку европски:
Здравата исхрана се заснова на основни научни принципи кои можат да се следат и во Хелсинки исто како и во Рим. Оптималната исхрана е сиромашна со сол и ограничена со животински протеини и масти. Шеќерот и холестеролот треба да се консумираат умерено. Наместо тоа, треба да јадете многу зеленчук, зелена салата, влакна и омега-3 масни киселини, на пр. две порции риба неделно.
Многу поважна од исхраната е енергетската рамнотежа. Храната што се консумира во прекумерни количини е штетна. Прекумерната потрошувачка на сол и маснотии, на пример, го зголемува ризикот од срцев и мозочен удар, меѓу останатите медицински состојби.
Кога станува збор за животниот век, тој е убеден дека имаме простор за подобрување.