Кафето е еден од најчесто консумираните пијалаци во светот, но малкумина знаат дека кафето може да влијае на ефектите на одредени лекови – или да ја намали нивната ефикасност или да ги зголеми несаканите ефекти.
,
За многумина од нас, денот не започнува сè додека не ја испиеме првата шолја кафе, што е популарен утрински ритуал низ целиот свет – без разлика дали уживате во него сами или го користите како можност за дружење.
Како резултат на тоа, кафето стана еден од најчесто консумираните пијалоци во светот, и иако сите се свесни за потенцијалните несакани ефекти на кофеинот, помалку е познато дека кафето може да влијае на ефектите на одредени лекови – или да ја намали нивната ефикасност или да ги зголеми нивните несакани ефекти.
Лекови за настинка и грип
Кофеинот го стимулира централниот нервен систем. Истото важи и за псевдоефедринот, честа состојка во лековите против настинка и затнат нос. Кога се земаат заедно, нивните ефекти можат да се засилат, што може да предизвика нервоза, несоница, забрзано срцебиење и главоболки.
Многу лекови за грип веќе содржат дополнителен кофеин, па затоа пиењето кафе со нив го зголемува ризикот. Некои истражувања, исто така, сугерираат дека комбинацијата на кофеин и псевдоефедрин може да го зголеми шеќерот во крвта и телесната температура – што е особено важно за луѓето со дијабетес.
Сличен ризик постои и при комбинирање на кафе со лекови за ADHD (како што се амфетамини) или лекови за астма како теофилин, кој е хемиски сличен на кофеинот. Ваквите комбинации можат да предизвикаат срцеви аритмии, анксиозност или нарушувања на спиењето.
Лекови за тироидна жлезда
Стандардниот третман за намалена функција на тироидната жлезда е левотироксин. Меѓутоа, ако се зема со кафе, неговата апсорпција во телото може да се намали до 50 проценти. Кофеинот го забрзува преминувањето на храната низ дигестивниот систем, скратувајќи го времето потребно за апсорпција на лекот, а може да се врзе со лекот во желудникот, намалувајќи ја неговата ефикасност.
Ако лекот не се апсорбира правилно, симптомите на хипотироидизам (замор, зголемување на телесната тежина, запек) може да се појават повторно – дури и ако го земате лекот редовно. Овој проблем се јавува почесто со таблетите на левотироксин отколку со течните препарати.
Истиот принцип важи и за бисфосфонатите (на пр. алендронат, ризедронат), кои се користат за лекување на остеопороза – тие исто така треба да се земаат на празен стомак и да се почека најмалку 30-60 минути пред појадок или кафе.
Антидепресиви и антипсихотици
Интеракциите помеѓу кофеинот и лековите за ментално здравје може да бидат посложени. Со SSRI антидепресиви (на пр. сертралин, циталопрам), лабораториските студии покажуваат дека кофеинот може да се врзе за лекот во желудникот и со тоа да ја намали неговата апсорпција, правејќи го помалку ефикасен.
Постарите групи антидепресиви, таканаречените трициклични антидепресиви (TCA) како што се амитриптилин и имипрамин, се разградуваат во црниот дроб од страна на ензимот CYP1A2, кој е исто така одговорен за метаболизмот на кофеинот. Кога обете соединенија се натпреваруваат за истиот ензим, лекот се разградува побавно, што може да ги зголеми неговите несакани ефекти, но исто така да го забави елиминирањето на кофеинот од телото – поради што се чувствувате немирно и раздразливо подолго време, пишува tportal.
Истиот ензим го разградува и клозапинот, антипсихотик кој се користи за лекување на шизофренија. Една студија покажала дека две до три шолји кафе можат да го зголемат нивото на клозапин во крвта до 97 проценти, значително зголемувајќи го ризикот од поспаност, конфузија и уште посериозни компликации.
Лекови против болки
Некои лекови против болки што се продаваат без рецепт (на пр., оние во комбинација со парацетамол или аспирин) веќе содржат кофеин, што ја забрзува апсорпцијата и почетокот на дејството на лекот – давајќи побрзо олеснување на болката.
Сепак, кофеинот, исто така, ја зголемува киселоста на желудникот и го забрзува празнењето на желудникот, што може да го зголеми ризикот од стомачни тегоби, особено ако се консумираат повеќе извори на кофеин одеднаш. Иако не се пријавени сериозни компликации, сепак е потребна претпазливост.
Лекови за срце
Кофеинот привремено го зголемува крвниот притисок и срцевиот ритам – ефекти што можат да траат три до четири часа по консумирањето. Луѓето што земаат лекови за намалување на крвниот притисок или контрола на срцевите аритмии треба да бидат свесни дека кафето може да ја намали ефикасноста на овие лекови.
Ова не значи дека тие мора целосно да го избегнуваат кафето, но треба внимателно да следат како тоа влијае на нивните симптоми – и да размислат за намалување или за преминување на кафе без кофеин.
Што можете да направите?
Кафето е дел од секојдневната рутина на милиони луѓе, но исто така е моќна хемикалија што може да се меша со ефикасноста на лековите. Еве како да го намалите ризикот:
Секогаш земајте левотироксин и бисфосфонати на празен стомак, со вода и почекајте 30 до 60 минути пред кафе или појадок.
Бидете внимателни со лековите за грип, астма или ADHD – кофеинот може да ги зголеми несаканите ефекти.
Ако земате антидепресиви, антипсихотици или лекови за крвен притисок, задолжително разговарајте со вашиот лекар за внесот на кофеин.
Ако доживувате немир, несоница, палпитации или други симптоми, размислете за намалување на кофеинот или преминување на кафе без кофеин.
Експертите исто така истакнуваат дека секое тело различно го толерира кофеинот – на некои луѓе не им пречат три шолји дневно, додека други доживуваат несакани ефекти по само една, поради што е важно да ги следите сопствените реакции, а сите сомнежи можете да ги разјасните со разговор со вашиот лекар или фармацевт.