Имна неколку работи кои прават голема разлика во намалувањето на изложеноста на супстанции кои се поврзани со појавата на рак
Многу луѓе не се свесни дека печењето на скара носи потенцијални ризици за развој на рак. Но, секоја година Американскиот институт за истражување на ракот објавува упатства за „печење на скара безбедно за рак“, предупредувајќи ги луѓето да избегнуваат два вида супстанци кои се поврзани со ракот. Овие супстанции, наречени полициклични ароматични јаглеводороди и хетероциклични ароматични амини, се формираат кога храната, особено месото, се пече на скара. Лабораториските тестови покажале дека тие ја менуваат ДНК на начин што може да доведе до развој на рак.
„Полицикличните ароматични јаглеводороди се создаваат кога секоја органска супстанција, првенствено маснотијата што капе од месото помеѓу решетките, согорува бидејќи јаглеродот што е внатре согорува во пламенот, а овие јаглеводороди потоа се креваат во чадот“, вели Рашми Синха, научник во Одделот за епидемиологија на рак и генетика при Националниот институт за рак.
Чадот произведен како резултат на ова согорување може да го покрие месото со потенцијално канцерогени материи. Црните саѓи што ги гледаме на решетките за скара и храната на скара се всушност хетероциклични ароматични амини, или HCA, кои се формираат кога високите температури ќе се здружат со мускулниот дел од месото, што вклучува црвено месо (свинско, говедско, јагнешко и козјо), живина (пилешко и мисиркино) и риба. Печењето на скара, па дури и пржењето во тава, на толку високи температури предизвикува амино киселините присутни во месото да стапат во реакција со една друга супстанца од месото наречена креатин – вели Колин Дојл, нутриционистка од Американското здружение за рак.
Реакцијата на овие аминокиселини и креатин создава HCA, а тоа е причината поради која овој јаглен не се создава кога печеме шпароги, тиква, пиперки и друг зеленчук.
Како и со другите фактори на животниот стил кои можат да го зголемат или намалат ризикот од рак кај една личност, количината е она што е токсично. А тоа значи дека ако печете еднаш или двапати годишно, не мора да се грижите за тоа. Но, ако често правите скара, како еднаш или двапати неделно, експертите советуваат да преземете некои мали чекори за да направите голема разлика во намалувањето на изложеноста на овие супстанции.
Размислувајте подалеку од плескавиците
Изберете риба на скара, морска храна, живина или зеленчук наместо црвено месо и особено наместо преработки, како виршли. Иако HCA се формира и при печење риба и морски плодови на скара, Дојл истакнува дека морската храна обично не треба да се пече на скара толку долго како стековите и пилешкото, а тоа го намалува таложењето на овие материи.
Прво маринада
Студиите сугерираат дека маринирањето најмалку 30 минути може да го намали формирањето на HCA кај месото, живината и рибата. Причината за ова сè уште не е целосно разбрана, но една можност е дека маринадата има некаков заштитен ефект.
Ако ставите бариера помеѓу месото и топлината, тогаш ова е тоа штп ќе биде изгорено наместо месото, вели Најџел Броктон, потпретседател на одделот за истражување на Американскиот институт за истражување на ракот. Освен тоа, маринадата го прави месото повкусно.
Наместо месо, главната улога нека имаат други намирници
Многу видови на овошје и зеленчук имаат заштитно дејство кога станува збор за ризикот од рак и не доведуваат до формирање на HCA кога се печат на скара. Многу експерти препорачуваат да се користи месото како зачин. На пример, на стапче наизменично ставете коцки пилешко со пиперки и кромид или со праски и ананас.
Овој трик, кој делува и при пржење во тава, ја намалува површината на месото што е изложена на жешката површина, имајќи предвид дека месото допира други состојки при печењето, објаснува д-р Броктон.
Моќта на зачинските билки
Според д-р Броктон, печењето месо на скара со ароматични билки, зачини, чај, чили пиперки и слични состојки кои содржат фенолни супстанци може да биде корисно бидејќи се покажало дека спречуваат формирање на потенцијално канцерогени материи поради нивните антиоксидантни својства.
Внимавајте и на чадот
Обидете се да го намалите количеството чад што го вдишувате, е советот на експертите од Факултетот за јавно здравје на Харвард за поздрав облик на вашата омилена празнична или викендашка забава.
Избегнувајте ги изгорените делови
Црната крцкава кора што често ја гледате околу рабовите на ребрата или шницлите веројатно содржи поголема концентрација на потенцијално канцерогени материи. Дополнително, нутриционистката Дојл препорачува однапред да ги исчистите решетките на скарата и да ги отстраните изгорените остатоци од претходното печење.
Скратете го времето за печење
Колку подолго печете нешто, толку подолго се одвива хемиската реакција и се формира поголема количина на HCA, истакнува д-р Броктон. Ако делумно го загреете месото пред печењето на скара, на пример со печење во рерна или готвење во микробранова печка, слојот од HCA што ќе се формира нема да биде дебел како да сте печеле сирово месо на скара. Истото важи и за месото исечено на помали парчиња бидејќи е потребно помалку време за печење. Печењето на скара во фолија исто така помага и во заштитата на храната од чад и го забрзува времето на готвење, истакнуваат експертите од Школата за јавно здравје на Харвард.
Намалете ја количината на масни делови
За да ја намалите изложеноста на полициклични ароматични јаглехидрати, експертите советуваат да изберете помалку мрсни парчиња месо или да ги отстраните сите видливи маснотии за да ја намалите количината на маснотии што капе на решетките и потоа повторно се крева како чад. За да капе на минимум, Дојл предлага да не го боцкате месото со вилушка или нож додека се пече на скара.
Превртувајте го често
Според упатствата на Националниот институт за рак на САД, помалку HCA се формира ако месото почесто го вртите додека го готвите на многу висока температура.