Денес, најчести труења со храна се оние од храна контаминирана со норовирус, потоа бактериите, меѓу кои како најчеста бактериска причина за труење со храна се издвојува салмонелата.
Труењето со храна се јавува во рок од 1-36 часа по консумирање на загадена храна, а се манифестира со појава на еден или повеќе од следните симптоми – гадење, повраќање, болки во стомакот, дијареа, главоболка и општа слабост. Симптомите на труење со храна обично траат 1-7 дена.
Причини и симптоми на труење со храна
Труењето со храна може да биде предизвикано од:
бактерии или нивни токсини кои се наоѓаат во храната поради неправилно подготвување и чување на храната, вируси, хемикалии како што се инсектициди и хербициди, метали како што се олово, жива и кадмиум, отровни растенија како што се нејадливите печурки, други загадувачи како што се микотоксини, остатоци од ветеринарни лекови итн.
Денес, најчести труења со храна се оние од храна контаминирана со норовирус, потоа бактериите, меѓу кои како најчеста бактериска причина за труење со храна се издвојува салмонелата.
Норовирус
Норовирус е многу заразен вирус кој се шири такашто луѓето јадат храна или пијат вода загадена со причинителот. Ова се случува ако храната или водата се обработуваат со вода загадена со норовирус (на нива, дома, во ресторан итн.) или ако храната и водата дојдат во контакт со траги од секрети на рацете на заразени или незаразени луѓе кои може да го содржат вирусот.
Како и кај сите труења со храна, симптомите на труење со храна контаминирана со норовирус вклучуваат гадење, повраќање, грчеви во стомакот и дијареа. По правило, закрепнувањето е брзо (1-2 дена), а главните проблеми се можна дехидрација (особено кај многу мали деца, постари и имунокомпромитирани пациенти) и можно асимптоматско ширење на вирусот по закрепнувањето.
Салмонела
Што се однесува до салмонелата, јадења кои се особено ризични за развој на салмонелоза се јајцата и колачите подготвени од сирови јајца (тартови со крем, принцес-крофни итн.), потоа мелено месо, обично во сос, мајонез и јадења во кои се додава мајонез (француска салата, итн.), тартар сос, тартар, панирани, похувани стекови (недоволно печени) и јајца воопшто, при што салмонелата може да биде присутна на надворешната страна од лушпата и може да заврши во самите јајца или во садот со јајца.
Салмонела може да се внесе и со неизмиени раце на лице кое ја излачува (болно лице или асимптоматски носител на микроб) и работи со храна. И повеќето други бактериски труења со храна се случуваат на ист начин, односно со множење на предизвикувачкиот агенс во намирниците или јадењата, со оставање на храната надвор од фрижидер неколку часа на собна температура.
Други бактерии
Staphylococcus aureus често се наоѓа на отворени кожни рани или во носната слузница на луѓето кои подготвуваат храна. Кога ќе влезе во храната, стафилококата создава отров отпорен на температура, кој не може да се уништи со последователна термичка обработка и, и покрај готвењето, доведува до болест. Често се јавува труење кога се јаде сладолед или разладено младо месо.
Анаеробните бактерии, како што се Clostridium perfringens и Clostridium botulinum, се размножуваат без присуство на воздух и стигнуваат до храната од нечистотиите на почвата во форма на многу отпорни спори. Ако храната не се измие пред готвење (на пр. грав), при подготовка на големи количини (најчесто грав за салата) т.н. спори кои преживуваат при готвење (до 100 °C) и при постепено ладење без присуство на воздух се размножуваат и предизвикуваат дијареални заболувања. Главниот проблем е недоволното варење и бавното ладење на јадењето.
Во никој случај не треба да се користи содржината на надуените лименки!
Храна во која може да се очекува листерија и јерсинија се млекото и месото, особено пилешкото
Некои бактерии, како што се Listeria m. и Yersinia ent., се размножуваат дури и на температури во фрижидер. Листеријата може да предизвика сериозни болести, за среќа кај помал број луѓе со ослабен имунитет (на пример, постари лица), додека труењето со јерсинија е ретко и најмногу ги погодува децата. Храна во која може да се очекува листерија и јерсинија се млекото и месото, особено пилешкото. Се разбира, правилната термичка обработка ги уништува (гответе или печете на мин. 78 °C).
Покрај горенаведеното, постојат и други микроорганизми кои можат да предизвикаат труење со храна, како што се трихинела, бацилус цереус, шигела спп., вибрио спп. итн.