Ксилитолот достигна високо ниво кај светската популација во последните неколку децении поради внесот на преработена храна засладена со замена за шеќер.
Нискокалоричниот засладувач наречен ксилитол, кој се користи во многу намирници со намалена содржина на шеќер и производи за широка потрошувачка, како што се гуми за џвакање и паста за заби, може да биде поврзан со речиси двојно поголем ризик од срцев удар, мозочен удар и смрт кај луѓето кои консумираат големи количини на овој засладувач, пренесува Си-Ен-Ен.
„На здравите доброволци им дадовме типичен пијалак со ксилитол за да видиме колку високи ќе бидат нивоата на гликоза и тие се зголемија илјада пати“, вели водечкиот автор на студијата д-р Стенли Хејзен, директор на Центарот за кардиоваскуларна дијагноза и превенција на Институтот за истражување Лернер во Клиниката Кливленд.
„Кога јадете шеќер, нивото на гликоза може да се зголеми за 10 или 20 проценти, но не се зголемува илјада пати“, вели Хејзен, кој го води и Центарот за микробиом и здравје на Клиниката во Кливленд.
„Човештвото никогаш немало толку високи нивоа на ксилитол, освен во последните неколку децении кога почнавме да внесуваме целосно измислена и преработена храна засладена со замени за шеќер“, додал докторот.
Се појавуваат загрижувачки згрутчувања на крвта
Во 2023 година, истите истражувачи пронајдоа слични резултати за друг нискокалоричен засладувач наречен еритритол, кој се користи како шеќер во стевиата, монашкиот шеќер и кето производите со намален шеќер.
Дополнителни лабораториски и истражувања со животни, презентирани во двата труда открија дека еритритолот и ксилитолот може да предизвикаат благо згрутчување на крвните плочки.
Тие може да се откинат и да патуваат до срцето, предизвикувајќи срцев удар или до мозокот, предизвикувајќи мозочен удар.
Според Метју Томеи, од клиниката за кардиологија во Њујорк кој не бил вклучен во споменатата студија, „разликите во однесувањето на тромбоцитите биле забележани дури и откако едно лице консумирало скромна количина ксилитол во пијалак, од количината што вообичаено се конзумира во реалниот живот“.
„Овие експерименти се интересни, но сами по себе не докажуваат дека тромбоцитните абнормалности треба да ја објаснат врската помеѓу ксилитолот и клиничките настани“, забележува д-р Томеи, кој исто така е и доцент на Медицинскиот факултет во Њујорк.
Околу 61 отсто од возрасните Американци ќе имаат некаква форма на кардиоваскуларни болести до 2050 година, според неодамна објавената проекција на Американското здружение за срце. Намалувањето на нивото на згрутчување на крвта е клучен третман што го користат кардиолозите, така што секој дополнителен фактор на згрутчување на тромбоцитите е лош знак, вели д-р Ендрју Фримен, директор на Клиниката за кардиоваскуларна превенција и здравје во Националниот здравствен центар во Денвер.
„Кога некој има срцев удар, му даваме аспирин или други лекови за да ја спречиме активноста на тромбоцитите. Се чини дека овие шеќерни алкохоли ја зголемуваат активноста на тромбоцитите, што е загрижувачко“, вели д-р Фримен, кој исто така не бил вклучен во новото истражување.
„Ова е уште едно предупредување дека треба да се префрлиме на вода, а на второ место се незасладениот чај или кафе“, советува докторот.
Како одговор на студијата за еритритол од 2023 година, од Здружението на производители на вештачки засладувачи велат дека податоците „за разлика од децениските научни истражувања кои покажуваат дека засладувачите со намален број калории, како еритритол се безбедни, што е потврдено со глобалните регулаторни одобренија за нивна употреба во храната и пијалаците“.
Што е ксилитол?
Сладок како шеќер со повеќе од половина помалку калории, ксилитол често се користи во гуми за џвакање без шеќер, освежувачи на здив, пасти за заби, средства за плакнење уста, сируп за кашлица и витамини за џвакање.
Често се додава во поголеми количини во бонбони, печива, мешавини за колачи, сосови за скара, кечап, путер од кикиритки, пудинзи, сируп за палачинки и друго.
Ксилитолот е шеќерен алкохол, јаглехидрат кој природно се наоѓа во храната како што се карфиол, модар патлиџан, зелена салата, печурки, спанаќ, сливи, малини и јагоди.
Сепак, количината на ксилитол што се наоѓа во таквите природни извори е мала, забележува д-р Хазен.
„Ако правите добра пресметка, буквално е потребно еден тон овошје за да се добие еднаква количина на едно колаче за дијабетичари, кое содржи околу девет грама ксилитол, што е вообичаената количина наведена на етикетата“, вели докторот.
Меѓутоа, за комерцијална употреба, ксилитолот се прави од пченки, бреза или генетски модифицирани бактерии.
„Се продава како таканаречен природен засладувач, а бидејќи ксилитолот не го зголемува шеќерот во крвта, се продава и како пријател со малку јаглехидрати и кето засладувач“, додава д-р Хазен.